Cũng giống như các ngành công nghệ cao như kỹ thuật di truyền và trí tuệ nhân tạo đã phát triển mạnh mẽ đến một mức độ mà chúng ta không thể hình dung được vào đầu thế kỷ này, ngành công nghiệp không gian cũng đã đạt những tiến bộ nhảy vọt, thu hút sự quan tâm của cộng đồng đầu tư và công chúng.

Sau khi Tàu con thoi (Space Shuttle) ngừng hoạt động, ngành công nghiệp không gian của Hoa Kỳ đã chậm lại, ít nhất là đối với việc phát triển phương tiện phóng. Tuy nhiên, kể từ khi SpaceX thành công trong việc đưa tàu Crew Dragon đến Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) cùng với các phi hành gia NASA, Trung tâm Vũ trụ Kennedy ở Florida đã trở nên bận rộn với các hoạt động không gian.

Trong khi Crew Dragon của SpaceX vẫn là tàu vũ trụ duy nhất của Hoa Kỳ được NASA chứng nhận cho các chuyến bay quỹ đạo, một tàu vũ trụ khác hiện đang được phát triển cho các hợp đồng NASA là Starliner của The Boeing Company. Ngoài ra, Sierra Space đang phát triển máy bay không gian Dream Chaser dành cho các hợp đồng vận chuyển hàng hóa của NASA.

Các công ty không gian có thể được chia thành hai loại. Loại đầu tiên là các công ty sản xuất phương tiện không gian như Falcon 9 của SpaceX, Starliner của Boeing, và Odysseus của Intuitive Machines. Loại thứ hai thuộc về các công ty vệ tinh như Planet Labs PBC và Viasat, Inc., chuyên về vận hành vệ tinh hình ảnh, viễn thông và các vệ tinh khác.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ liệt kê 10 công ty không gian giá trị nhất thế giới, căn cứ vào thị giá qua giá cổ phiếu tính đến ngày 1-3-2024. Bên cạnh việc điểm danh những công ty kỳ cựu như Airbus hay Boeing, bài viết cũng đề cập sâu hơn một chút đến các công ty khởi nghiệp kỳ lân trong lĩnh vực này.

1. Space Exploration Technologies Corporation (SpaceX)

SpaceX giờ là một cái tên quen thuộc và là công ty không gian lớn nhất thế giới tính theo giá trị thị trường. Là một kỳ lân công nghệ nổi đình đám, giá trị thị trường của SpaceX đầu tháng 3-2024 là 175 tỷ USD, nhưng con số này đã vọt lên hơn 210 tỷ USD vào đầu tháng 6-2024.

Công ty Space Exploration Technologies Corporation, thường được gọi là SpaceX, là một nhà sản xuất tàu vũ trụ, nhà cung cấp dịch vụ phóng và công ty liên lạc vệ tinh của Mỹ, có trụ sở tại SpaceX Starbase gần Brownsville, Texas. Công ty được thành lập vào năm 2002 bởi Elon Musk với mục tiêu giảm chi phí vận chuyển không gian và chinh phục Sao Hỏa. Hiện tại, SpaceX sản xuất và vận hành các tên lửa Falcon 9 và Falcon Heavy cùng với tàu vũ trụ Dragon.

Ngoài ra, công ty cũng đang phát triển tên lửa và tàu Starship, một hệ thống phóng siêu nặng, tái sử dụng hoàn toàn và đủ tiêu chuẩn để chở người, cho các chuyến bay không gian trên quỹ đạo và liên hành tinh. Trong chuyến bay đầu tiên vào tháng 4 năm 2023, nó đã trở thành tên lửa lớn nhất và mạnh nhất từng bay. Tên lửa đã hoàn thành chuyến bay thử nghiệm trong chuyến bay thứ tư của mình và đưa cả hai tầng tên lửa đẩy trở lại khí quyển và hạ cánh có kiểm soát xuống biển vào tháng 6 năm 2024.

SpaceX cũng là công ty đầu tiên thành công trong việc hạ cánh theo phương thẳng đứng bằng lực đẩy của một tên lửa quỹ đạo và tái sử dụng tên lửa đó. Các tên lửa Falcon 9 của công ty đã hạ cánh và bay lại hơn 300 lần.

Ngoài ra, SpaceX còn cung cấp dịch vụ internet thông qua công ty con Starlink, vốn trở thành chùm vệ tinh lớn nhất từ trước đến nay, và tính đến tháng 4 năm 2024, đã có hơn 6.000 vệ tinh nhỏ thuộc Starlink trên quỹ đạo.

2. Airbus SE

Giá trị thị trường mới nhất: 125 tỷ USD. Một sự thật ít được biết về Airbus SE là công ty này cũng là một “người khổng lồ” trong ngành công nghiệp không gian toàn cầu. Trên thực tế, Airbus SE, với lịch sử hơn 50 năm, là một trong những công ty không gian tiên tiến nhất thế giới và đã có mặt trong không gian qua các tàu vũ trụ của mình trong nhiều thập kỷ.

Từ việc cung cấp các thiết bị vệ tinh và tàu vũ trụ trong quỹ đạo đến các linh kiện điện tử nhỏ nhất, Airbus cung cấp sản phẩm và dịch vụ cho khách hàng trên toàn thế giới, đặc biệt thông qua các vệ tinh viễn thông và định vị.

Dữ liệu từ các vệ tinh quan sát Trái Đất do Airbus chế tạo, như Sentinel-2 hoặc MetOp, cung cấp thông tin giúp chúng ta hiểu rõ hơn về trái đất và bảo vệ hành tinh của mình.

Airbus đang đóng góp vào việc khám phá không gian với những vệ tinh tiên phong như Earth Return Orbiter, sẽ hướng đến sao Hỏa, và JUICE, hiện đang trên đường đến sao Mộc, đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường kiến thức của chúng ta về vũ trụ.

3. Boeing

Giá trị thị trường: 125 tỷ USD. The Boeing Company là một công ty kỳ cựu trong ngành công nghiệp không gian, đã hoạt động trong hầu hết mọi lĩnh vực như sản xuất vệ tinh và tên lửa. Hiện tại, tên lửa Space Launch System (SLS) của Boeing là xương sống của chương trình thám hiểm Mặt Trăng Artemis của NASA.

Có một sự kiện thời sự cần được cập nhật là Tàu vũ trụ Starliner của Boeing đã hạ cánh không người lái xuống sa mạc New Mexico vào tối thứ Sáu tuần trước, kết thúc một nhiệm vụ thử nghiệm kéo dài ba tháng thay vì tám ngày như dự kiến ban đầu. Các phi hành gia mà tàu đã chở đến Trạm Vũ trụ Quốc tế phải ở lại đó, do những rủi ro về kỹ thuật ngoài dự liệu, và sẽ trở về trái đất trên một phương tiện SpaceX vào tháng 2-2025.

Starliner đã quay trở lại bầu khí quyển của Trái Đất vào khoảng 11 giờ tối ET, tức 6 giờ sáng thứ Bảy giờ Hà Nội, với tốc độ quỹ đạo khoảng 17.000 dặm (27.400 km) mỗi giờ. Khoảng 45 phút sau, nó đã triển khai một loạt dù để giảm tốc độ và phồng lên một bộ túi khí ngay trước khi chạm xuống White Sands Space Harbor, một sa mạc khô cằn ở New Mexico.

Mặc dù nhiệm vụ này được dự định là chuyến bay thử nghiệm cuối cùng trước khi NASA chứng nhận Starliner cho các chuyến bay thường xuyên, nhưng quyết định của NASA vào tháng trước về việc giữ lại phi hành gia trên ISS vì lo ngại về an toàn đã khiến con đường chứng nhận của Starliner trở nên không chắc chắn.

4. Lockheed Martin Corporation

Giá trị thị trường mới nhất: 102 tỷ USD. Mặc dù Lockheed Martin nổi tiếng với các máy bay chiến đấu tiên tiến, nhưng họ cũng đóng vai trò hàng đầu trong cả sản phẩm và dịch vụ không gian, cũng như phóng tên lửa. Lockheed là đối tác quan trọng của NASA trong việc phát triển các sứ mệnh chinh phục Mặt Trăng, cho phép các phi hành gia sống và làm việc trên Mặt Trăng trong thời gian dài. Ngoài ra, sự hợp tác của Lockheed với Boeing thông qua United Launch Alliance (ULA) giúp vận hành các tên lửa tầm trung và hạng nặng tại Mỹ.

Lockheed Martin đang thiết kế, chế tạo và thử nghiệm các năng lực khám phá mặt trăng và không gian sâu, bao gồm tàu vũ trụ Orion của NASA, đồng thời tạo ra các vệ tinh quan sát thời tiết và khí hậu cảnh báo sớm, như loạt vệ tinh GOES-R.

5. Safran SA

Giá trị thị trường: 85 tỷ USD. Safran SA là một công ty quốc phòng và hàng không vũ trụ của Pháp, là một trong những công ty lớn và có tầm ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực này trên toàn cầu. Safran SA cũng là một trong những công ty không gian lớn nhất trong lịch sử thông qua cổ phần trong liên doanh Ariane Group. Trước khi Falcon 9 của SpaceX ra đời với khả năng tái sử dụng và giảm chi phí phóng, Ariane từng là công ty phóng tên lửa hàng đầu thế giới.

Trong hơn 50 năm qua, Safran đã phát triển và điều phối một loạt các công nghệ hỗ trợ cho hệ thống động cơ tên lửa, hệ thống quang học không gian hiệu suất cao và hệ thống tần số vô tuyến mô-đun để điều khiển vệ tinh và tàu thăm dò không gian, cùng các ứng dụng khác.

6. Northrop Grumman Corporation

Giá trị thị trường: 67,51 tỷ USD. Northrop Grumman Corporation là nhà thầu quốc phòng lớn của Mỹ, cũng đóng vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp không gian. Tàu vũ trụ Cygnus của hãng thường xuyên đưa hàng hóa lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), và công ty cũng đang phát triển một tên lửa mới với Firefly Aerospace để phóng tàu Cygnus.

7. Mitsubishi Heavy Industries, Ltd.

Giá trị thị trường mới nhất: 24,7 tỷ USD. Mitsubishi Heavy Industries, Ltd. là tập đoàn công nghiệp khổng lồ của Nhật Bản, có vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp không gian của đất nước này. Công ty chịu trách nhiệm chế tạo tên lửa H2A và H2B, vốn là nền tảng cho khả năng không gian của Nhật Bản.

8. Leonardo S.p.a.

Giá trị thị trường: 11,85 tỷ USD. Leonardo S.p.a. là nhà thầu quốc phòng của Ý, với công ty con Thales Alenia là một trong những đơn vị hàng đầu trong ngành công nghiệp vệ tinh toàn cầu.

9. Sierra Nevada

Giá trị thị trường mới nhất: 5,3 tỷ USD. Sierra Nevada là một công ty không gian lớn đang phát triển tàu vũ trụ Dream Chaser. Dù Dream Chaser không giành được hợp đồng vận chuyển phi hành gia của NASA, công ty vẫn tiếp tục nỗ lực để đảm bảo tàu có thể hỗ trợ các nhiệm vụ có phi hành đoàn trong tương lai.

10. Relativity Space

Giá trị thị trường mới nhất: 4,2 tỷ USD. Là một kỳ lân công nghệ tại California, Relativity Space là một công ty không gian thế hệ mới đang phát triển tên lửa và động cơ in 3D.

Với hoạt động cốt lõi là sản xuất tên lửa đẩy, Relativity Space đang thực hiện mục tiêu trở thành một trong những công ty phóng thương mại lớn nhất thế giới, trước nhu cầu về cơ sở hạ tầng không gian ngày càng tăng, và nhu cầu về dịch vụ phóng liên tục vượt quá nguồn cung. Tên lửa tái sử dụng của công ty đáp ứng các nhu cầu đa dạng của khách hàng về khả năng tải trọng phù hợp với chi phí hợp lý.

Ngoài ra, một mảng hoạt động chiến lược khác của Relativity Space là in 3D trong không gian, một công nghệ ngày càng phổ biến đối với hoạt động không gian.

Relativity Space chỉ mới được thành lập vào năm 2015 bởi Giám đốc điều hành Tim Ellis và Giám đốc công nghệ Jordan Noone dựa trên ý tưởng rằng các công ty hàng không vũ trụ tư nhân hiện tại chưa khai thác hết tiềm năng của công nghệ sản xuất in 3D. Relativity nhắm tới việc trở thành công ty đầu tiên phóng thành công một phương tiện phóng được in hoàn toàn bằng công nghệ 3D vào quỹ đạo, và vào tháng 3 năm 2023, công ty đã phóng thành công Terran 1, phương tiện in 3D lớn nhất thế giới, vào không gian.