Bão Milton đang sầm sập tiến vào bờ biển Florida, Hoa Kỳ: https://www.cnn.com/2024/10/09/weather/video/sarasota-florida-hurricane-milton-on-the-scene-digvid

Báo cáo khí hậu mới nhất báo hiệu một giai đoạn nghiêm trọng cho Trái Đất, với các kỷ lục xấu về môi trường gia tăng và nguồn tài nguyên thiên nhiên đang cạn kiệt.

Một nhóm nghiên cứu quốc tế do các nhà khoa học từ Đại học Oregon dẫn đầu kết luận trong báo cáo hàng năm được công bố hôm 8-10 rằng các dấu hiệu sống còn của Trái Đất đang suy giảm báo hiệu một “giai đoạn khủng hoảng khí hậu mới, đầy nguy hiểm và khó đoán trước” và rằng “hành động quyết đoán là cần thiết và cấp thiết.”

Nhóm này dưới sự điều hành của Giáo sư William Ripple từ Đại học Oregon và nhà nghiên cứu sau tiến sĩ Christopher Wolf đã xác định các lĩnh vực cần can thiệp chính sách—năng lượng, chất gây ô nhiễm, thiên nhiên, thực phẩm và kinh tế—trong “Báo Cáo Tình Trạng Khí Hậu 2024: Thời Kỳ Nguy Hiểm Trên Hành Tinh Trái Đất,” được công bố trên tạp chí BioScience.

“Một phần lớn của cấu trúc sự sống (fabric of life) trên hành tinh chúng ta đang gặp nguy hiểm,” Giáo sư Ripple cho biết. “Chúng ta đã đang ở giữa sự biến động khí hậu đột ngột, đe dọa sự sống trên Trái Đất theo cách mà con người chưa từng thấy. Việc khai thác quá mức tài nguyên đã đẩy hành tinh vào các điều kiện khí hậu nguy hiểm hơn bất kỳ điều gì mà ngay cả tổ tiên thời tiền sử của chúng ta cũng chưa từng chứng kiến.”

Căng thẳng môi trường ở mức kỷ lục

Trong số 35 dấu hiệu sống còn của hành tinh mà các nhà khoa học sử dụng để theo dõi sự thay đổi khí hậu hàng năm, 25 dấu hiệu đang ở mức cực hạn (record extremes), ông cho biết. Ba ngày nóng nhất từng ghi nhận được trong tháng 7-2024, và lượng phát thải nhiên liệu hóa thạch ở mức cao nhất từ trước đến nay, báo cáo khí hậu cho thấy.

Tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch hàng năm đã tăng 1,5% vào năm 2023, chủ yếu do sự gia tăng đáng kể việc sử dụng than (1,6%) và dầu (2,5%). Cho dù việc sử dụng năng lượng tái tạo cũng đã tăng lên trong năm 2023—tiêu thụ năng lượng mặt trời và gió tăng 15% so với năm 2022—nhưng năng lượng tái tạo chỉ bằng 7% so với nhiên liệu hóa thạch, và sự gia tăng gần đây chủ yếu do nhu cầu tăng chứ không phải vì năng lượng tái tạo đang thay thế nhiên liệu hóa thạch.

Báo cáo cũng cho thấy mất rừng hàng năm toàn cầu đã tăng từ 22,8 triệu ha vào năm 2022 lên 28,3 triệu ha vào năm 2023, và dựa trên trung bình năm cho đến nay, nồng độ carbon dioxide và methane trong khí quyển đang ở mức cao nhất từ trước đến nay.

Hậu quả của việc không hành động

“Tốc độ gia tăng phát thải methane đang tăng lên, điều này rất đáng lo ngại,” Wolf, hiện là nhà khoa học tại Terrestrial Ecosystems Research Associates ở Corvallis, cho biết. “O-xít nitơ, một loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh và tồn tại lâu dài, cũng đang ở mức cao kỷ lục.”

Các điểm đáng lo ngại khác từ báo cáo mà Wolf lưu ý bao gồm: Nhiệt độ bề mặt trung bình của Trái Đất đang ở mức cao nhất từ trước đến nay; Độ axit và nhiệt độ đại dương, cũng như mực nước biển trung bình toàn cầu, đều ở mức cực hạn; và Khối lượng băng ở Greenland, khối lượng băng ở Nam Cực và độ dày trung bình của sông băng đều ở mức thấp nhất từ trước đến nay.

“Ngay từ khi chúng tôi công bố báo cáo năm 2023, nhiều thảm họa liên quan đến khí hậu đã xảy ra, bao gồm một loạt các đợt nắng nóng ở châu Á khiến hơn một nghìn người tử vong,” Ripple nói. “Biến đổi khí hậu đã khiến hàng triệu người phải di dời, với tiềm năng khiến hàng trăm triệu hoặc thậm chí hàng tỷ người phải di dời. Điều này có thể dẫn đến sự bất ổn địa chính trị lớn hơn, thậm chí có thể dẫn đến sự sụp đổ xã hội một phần.”

Các nhà khoa học cho biết mục tiêu của họ là “cung cấp những hiểu biết rõ ràng, dựa trên bằng chứng nhằm khuyến khích các ứng phó thông minh và quyết đoán từ công dân đến các nhà nghiên cứu và lãnh đạo thế giới.”

Cụ thể, họ khuyến nghị nhanh chóng áp dụng các chính sách như Thực hiện mức giá carbon toàn cầu để hạn chế phát thải từ giới giàu có, đồng thời cung cấp nguồn tài trợ cho các hành động khí hậu tiếp theo; Tăng cường hiệu quả năng lượng và bảo tồn, đồng thời thay thế nhiên liệu hóa thạch bằng các nguồn năng lượng tái tạo có lượng carbon thấp; và hạn chế phát thải khí nhà kính, bao gồm cả các chất ô nhiễm ngắn hạn như methane.

Ngoài ra, các nhà khoa học cũng kêu gọi Bảo vệ và khôi phục các hệ sinh thái đa dạng sinh học, đóng vai trò quan trọng trong chu trình carbon và lưu trữ carbon; Khuyến khích chuyển đổi thói quen ăn uống, nhấn mạnh vào thực phẩm có nguồn gốc thực vật; Thúc đẩy nền kinh tế sinh thái bền vững và giảm thiểu mạnh mẽ tình trạng tiêu thụ quá mức và lãng phí của giới giàu có; và Tích hợp giáo dục về biến đổi khí hậu vào chương trình giảng dạy toàn cầu nhằm nâng cao nhận thức, trình độ và hành động.

“Mặc dù đã có sáu báo cáo từ Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu, hàng trăm báo cáo khác, hàng chục nghìn bài báo khoa học và 28 cuộc họp thường niên của Hội nghị Các bên của Liên Hợp Quốc, thế giới đã đạt được rất ít tiến bộ (very little headway)  trong việc đối phó với biến đổi khí hậu,” Wolf nói. “Tương lai của nhân loại phụ thuộc vào sự sáng tạo, đạo đức và kiên trì. Nếu các thế hệ tương lai muốn thừa hưởng thế giới mà họ xứng đáng có được, hành động quyết đoán là cần thiết, và phải cấp thời.”

Một báo cáo khí hậu mới cho thấy các điều kiện môi trường toàn cầu đang xấu đi nghiêm trọng, kêu gọi hành động quốc tế ngay lập tức để thực hiện các phương pháp năng lượng bền vững và bảo tồn nhằm kiềm chế cuộc khủng hoảng khí hậu.