Từ lâu, Mỹ vốn là điểm đến hàng đầu của sinh viên quốc tế theo học sau đại học. Nhưng việc tạm dừng một số chương trình tiến sĩ cùng với các hạn chế thị thực đối với sinh viên đến từ một số quốc gia đã thúc đẩy các nước khác tranh thủ lôi kéo những người bị ảnh hưởng hoặc không còn muốn đến Mỹ.

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã đề xuất cắt giảm ngân sách tại một số cơ quan khoa học hàng đầu của Mỹ, đồng thời đóng băng nguồn vốn cấp cho các khoản tài trợ và hợp đồng nghiên cứu với trường đại học.

Theo dữ liệu của Cơ quan Thương mại Quốc tế Mỹ, lượng sinh viên quốc tế nhập học vào tháng 6 năm nay giảm 30% so với tháng 6-2024.

Chris Tisdell, nhà nghiên cứu giáo dục và toán học tại Đại học New South Wales, Sydney (Úc), cho biết ông đã nghe nhiều báo cáo về việc sinh viên quốc tế chuyển hướng khỏi Mỹ do lo ngại bất ổn về việc cắt giảm tài trợ.

Gwilym Croucher, nhà nghiên cứu giáo dục đại học tại Đại học Melbourne (Úc), nhận định các ứng viên tiến sĩ tài năng sẽ tìm cơ hội ở nơi khác. “Những nơi được hưởng lợi có thể là Canada, Úc, Anh, nhiều nước châu Âu, nhưng cũng có thể cả Trung Quốc và Ấn Độ,” ông nói.

Vậy những quốc gia nào đã tăng cường nỗ lực để lôi kéo nghiên cứu sinh tiến sĩ? Và họ đưa ra ưu đãi gì?

Canada

Nhiều trường đại học Canada đã thiết lập các chương trình thu hút sinh viên từ Mỹ.

Tháng 7, Đại học Western Ontario, một trường đại học công lập nằm ở thành phố London, bang Ontario, Canada, công bố Học bổng Xuất sắc Tiến sĩ, nhắm đến sinh viên hiện tại hoặc tương lai của các trường Mỹ, bao gồm cả những người bị hủy quyết định trúng tuyển trong sáu tháng qua tại các trường thuộc top 100 thế giới.

Giai đoạn đầu, 25 sinh viên sẽ được hỗ trợ, bao gồm trợ cấp tiến sĩ tối đa 4 năm, kèm “quy trình xét tuyển nhanh và hỗ trợ tìm người hướng dẫn,” theo bà Florentine Strzelczyk, Hiệu phó Đại học Western. Trợ cấp tiến sĩ ở Canada đã được tăng lên sau khi chính phủ áp mức chung 40.000 CAD/năm vào năm ngoái.

Đầu năm nay, Đại học British Columbia (Vancouver) cũng gia hạn thời hạn nộp hồ sơ để công dân Mỹ kịp nộp vào một số chương trình cao học khai giảng tháng 1-2026.

Alicia Piazza, nghiên cứu sinh năm thứ ba tại Đại học Brock (St. Catharine’s), khuyên sinh viên nên chọn Canada vì chất lượng đào tạo. Sinh viên còn được khuyến khích xin học bổng bên ngoài, và Piazza đã giành được học bổng của Hội đồng Nghiên cứu Khoa học Tự nhiên và Kỹ thuật Canada.

Piazza nhận trợ cấp từ trường đủ trang trải học phí, đồng thời được đảm bảo vị trí trợ giảng để chi trả sinh hoạt phí. “Tiền thuê nhà không quá cao, nên nhìn chung khá dễ chịu,” cô nói.

Châu Âu

Pháp, Đức và Tây Ban Nha cũng tung ra nhiều chương trình thu hút sinh viên, đặc biệt là từ Mỹ, song song với các sáng kiến dành cho các nhà khoa học ở giai đoạn nghề nghiệp kế tiếp.

Đại học Paris-Saclay (Orsay, Pháp) cung cấp 8 suất tiến sĩ cho các ngành về khí hậu và khoa học môi trường, y tế toàn cầu, khoa học xã hội – nhân văn và chuyển đổi năng lượng. Sinh viên đã bắt đầu chương trình tiến sĩ tại Mỹ cũng có thể nộp. Sinh viên quốc tế có thể xin nhiều loại học bổng bao gồm chi phí ăn ở, sinh hoạt, thậm chí cả bảo hiểm y tế. Những người được trường, viện hoặc cơ quan nghiên cứu quốc gia tài trợ sẽ nhận từ 16.800 đến 18.000 euro/năm.

Trong khi đó, Hiệp hội Max Planck (Đức) chuyên về nghiên cứu khoa học đã triển khai Chương trình Xuyên Đại Tây Dương, khuyến khích ứng viên nộp vào các trường nghiên cứu quốc tế và trung tâm sau đại học. Nghiên cứu sinh tiến sĩ sẽ ký hợp đồng với hiệp hội, làm việc 39 giờ/tuần và nhận ít nhất 32.400 euro/năm.

Châu Á

Các trường đại học Trung Quốc và Hàn Quốc cũng giới thiệu ưu đãi để thu hút sinh viên quốc tế.

Tháng 5, Đại học Korea (Seoul) thông báo chương trình chuyển tiếp tạm thời cho sinh viên và nhà nghiên cứu bị ảnh hưởng bởi các hạn chế ở Mỹ. Nghiên cứu sinh có thể chuyển sang trường để tiếp tục học, nhận tín chỉ có thể được công nhận khi quay về trường gốc.

Đại học Phúc Đán (Thượng Hải, Trung Quốc) cũng mời nghiên cứu sinh quốc tế ở 18 ngành, gồm khoa học máy tính và kỹ thuật y sinh. Quá trình tuyển chọn bỏ qua yêu cầu thông thường là phải có bằng thạc sĩ hoặc sự bảo trợ từ một trường đại học Trung Quốc, theo tờ South China Morning Post.

Cũng trong tháng 5, Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong mời sinh viên quốc tế, trong đó có các nghiên cứu sinh sau đại học, từ Đại học Harvard đến theo học, sau khi chính quyền Trump tìm cách cấm Harvard tuyển sinh viên quốc tế.

Đại học Paris-Saclay (Orsay, Pháp) là một trong những trường châu Âu tìm cách thu hút nghiên cứu sinh tiến sĩ từ Mỹ. Ảnh: Getty