Tàu vũ trụ Juno của NASA, được thiết kế để nghiên cứu các vệ tinh của sao Mộc là hành tinh lớn nhất hệ Mặt Trời, có thể đã ngừng hoạt động.

Juno được phóng vào năm 2011 và đi vào quỹ đạo Sao Mộc năm 2016, bắt đầu một sứ mệnh dự kiến kéo dài 20 tháng. Gần một thập kỷ sau, con tàu đã mang lại những dữ liệu chưa từng có về hệ Sao Mộc, quan sát hành tinh khí khổng lồ này, các mặt trăng cùng hệ thống vành mờ của nó — vượt xa thời hạn hoạt động ban đầu.

NASA đã nhiều lần gia hạn sứ mệnh Juno, gần nhất là năm 2021, đảm bảo hoạt động đến ngày 30-9-2025. Mốc thời gian đó nay đã qua gần một tuần, nhưng với việc chính phủ Mỹ đang đóng cửa, vẫn chưa rõ liệu Juno có “sống sót” sau giai đoạn này hay không.

Trong lần gia hạn gần nhất, NASA đã mở rộng phạm vi nghiên cứu của Juno, không chỉ tập trung vào vùng bên trong và từ quyển của Sao Mộc mà còn bao gồm cả vành đai và các mặt trăng lớn của hành tinh này.

“Bằng việc mở rộng mục tiêu khoa học, nhóm phụ trách Juno sẽ đảm nhận phạm vi nghiên cứu rộng tương đương các sứ mệnh cấp quốc gia,” Lori Glaze, giám đốc bộ phận khoa học hành tinh của NASA khi đó, cho biết. Và Juno thực sự đã làm được điều đó.

Những năm gần đây, tàu đã thực hiện các lần bay ngang tầm gần với các mặt trăng Ganymede, Europa và Io, cung cấp dữ liệu về địa chất, môi trường và thành phần của chúng. Juno cũng đã khảo sát hệ vành mờ của Sao Mộc, đồng thời tiếp tục lập bản đồ từ trường và trường hấp dẫn mạnh mẽ của hành tinh này.

Những kết quả này giúp chuẩn bị cho sứ mệnh Europa Clipper, con tàu kế tiếp của NASA dự kiến đến Sao Mộc vào tháng 4-2030 để nghiên cứu mặt trăng Europa. Nếu Juno kết thúc sứ mệnh trước đó, giới khoa học sẽ phải đối mặt với khoảng trống dữ liệu kéo dài nhiều năm cho đến cuối thập kỷ này.

Trong email gửi cho Space.com, người phát ngôn bộ phận khoa học hành tinh của NASA, Molly Wasser, cho biết: “Sứ mệnh đã được gia hạn đến tháng 9-2025. Đây là thông tin mới nhất. Về tương lai, NASA sẽ tuân thủ theo quy định pháp luật.”

Do chính phủ đóng cửa, NASA hiện không thể xác nhận Juno vẫn đang hoạt động hay đã ngừng. Trong phản hồi chính thức, cơ quan này nêu: “NASA hiện tạm ngưng hoạt động do thiếu ngân sách… Vui lòng liên hệ lại sau khi có phê duyệt ngân sách hoặc nghị quyết tạm thời.”

Theo quy định trong thời gian chính phủ ngừng hoạt động, chỉ các sứ mệnh thuộc diện “thiết yếu” — liên quan đến bảo vệ tính mạng, tài sản hoặc an ninh quốc gia — mới được phép tiếp tục. Các kế hoạch dự phòng của NASA cũng chỉ cho phép sử dụng nguồn kinh phí còn lại cho “các ưu tiên cao nhất,” khiến hầu hết các chương trình khoa học phải tạm dừng.

Juno không thuộc nhóm sứ mệnh được bảo vệ này, và cũng không còn ngân sách trong dự toán năm tài chính 2026 của Tổng thống — đồng nghĩa đây không phải là ưu tiên hàng đầu. Vì vậy, cho đến khi chính phủ Mỹ hoạt động trở lại, tương lai của tàu Juno vẫn nằm trong vòng nghi vấn.

Minh họa tàu thăm dò Juno của NASA bay quanh Sao Mộc. Ảnh: NASA