Các thành phố của chúng ta đang bị ô nhiễm và quá tải, nhưng việc trồng cây trong các không gian đô thị có thể tăng cường đa dạng sinh học và tạo ra các môi trường sống cho động vật trong tương lai.

Giữa các con phố nhộn nhịp, công viên và trung tâm mua sắm, một quá trình chuyển đổi xanh đang âm thầm diễn ra, mang thiên nhiên trở lại cho các vùng đô thị ngày càng mở rộng. Các khu rừng vi mô, tức là những khu vực nhỏ với cây cối trồng dày đặc, đang mọc lên ở mọi nơi, từ London đến Los Angeles.

Vậy các khu rừng vi mô là gì và làm thế nào chúng có thể cải thiện các thành phố bê-tông?

Khu rừng vi mô là gì và tại sao chúng ta cần chúng?

Hơn 420 triệu ha rừng đã bị mất do chuyển đổi mục đích sử dụng kể từ năm 1990, theo Báo cáo Tình trạng Rừng Thế giới năm 2020 của Liên Hợp Quốc.

Với hơn 85% dân số toàn cầu sống ở các khu vực đô thị, các khu rừng vi mô trong các thành phố mang lại cơ hội thiết yếu để chống lại nạn suy kiệt rừng.

Kỹ thuật Rừng Miyawaki, do nhà thực vật học và chuyên gia sinh thái học thực vật người Nhật Bản, Giáo sư Akira Miyawaki phát minh vào những năm 1970, là nguồn cảm hứng cho các khu rừng vi mô trên toàn thế giới.

Những khu rừng nhỏ, đa dạng và tự nhiên này có thể được tạo ra trên diện tích nhỏ khoảng 9 mét vuông, và chỉ sử dụng các loài cây bản địa mà lẽ ra sẽ mọc tự nhiên trong khu vực. Chúng phát triển nhanh gấp 10 lần so với các khu rừng trồng đơn loài, chỉ sau 2 đến 3 thập kỷ.

Tổ chức phi chính phủ Earthwatch Europe đã trồng 285 khu rừng nhỏ từ năm 2022. Các mảnh đất của họ, với 600 cây, có thể thu hút hơn 500 loài động vật và thực vật trong vòng ba năm đầu tiên. Các địa điểm bao gồm một sân thể thao và công viên ở Haringey, Bắc London. Trong khi đó, chương trình trồng cây ‘SUGi’, nhằm phục hồi đa dạng sinh học và tái giới thiệu các loài cây bản địa, đã tạo ra 230 ‘khu rừng túi’ (pocket forests) tại 52 thành phố trên toàn cầu, từ Toulouse, Pháp, đến Saint George, Romania và Madrid, Tây Ban Nha.

Lợi ích của khu rừng vi mô đối với môi trường là gì?

Tại các khu vực đô thị bị ô nhiễm, khu rừng vi mô có thể giúp phục hồi chất lượng đất, nước và không khí, theo Tổ chức Woodland Trust.

Kích thước nhỏ của chúng cho phép trồng trong không gian đô thị hạn chế, thường tận dụng các không gian không sử dụng như sân chơi trường học, nghĩa trang và gần các ga tàu điện ngầm. Chúng cũng có thể giúp giảm tác động của mưa lớn và làm mát các thị trấn và thành phố.

Khu rừng vi mô có thể tạo ra nhiều môi trường sống cho động vật hoang dã trong thành phố, chẳng hạn như chim sáo đen hoặc nhím chuột. Khi được trồng theo các lớp khác nhau, chúng cũng có thể phát triển cộng đồng thực vật gồm các bụi cây và thảo dược nhỏ, giúp khu rừng vi mô tự duy trì sau chỉ 3 đến 5 năm phát triển.

“Khu rừng túi của chúng tôi mang lại vô vàn lợi ích,” Elise Van Middelem, Người sáng lập và Giám đốc điều hành của SUGi cho biết. “Quan trọng nhất, chúng có thể hỗ trợ sức khỏe tinh thần tích cực cho cộng đồng. Từ một góc độ tâm lý học, việc tương tác với thiên nhiên giúp giảm căng thẳng thể chất và có thể cải thiện các triệu chứng của bệnh tâm thần, bao gồm lo âu và trầm cảm.”

“Chúng trở thành những nam châm thu hút sự kết nối giữa con người. Mọi người nghỉ ngơi trong lúc nóng bức của ngày hè hoặc đến để đọc sách; vào những lúc khác, khu rừng trở thành nơi khiêu vũ, học hỏi, thảo luận và thư giãn. Chúng tự phát triển sau 2-3 năm từ góc độ sinh thái, nhưng ở một cấp độ sâu sắc hơn, các thành viên cộng đồng trở thành người bảo vệ đất đai.”

Cô ấy nói thêm: “Chúng cũng tác động tích cực đến trẻ em và thanh niên. 140 khu rừng túi của chúng tôi đã được trồng ở các trường học nơi có gần 80.000 trẻ em. Việc trồng khu rừng túi cung cấp cho trẻ em một cơ hội độc đáo để giao tiếp với thiên nhiên và thấy rằng hành động của chúng có thể mang lại những kết quả môi trường cụ thể. Việc thu hút thế hệ tiếp theo đến với thiên nhiên là vô cùng quan trọng, vì để bảo vệ và chăm sóc thiên nhiên, chúng ta cần cảm thấy có kết nối với nó.”

Những thách thức khi trồng cây trong khu vực đô thị là gì?

Mặc dù có những lợi ích của khu rừng vi mô đô thị, nhưng cũng có những vấn đề liên quan đến việc trồng cây trong thành phố.

Việc tiếp xúc với các chất ô nhiễm, nhiệt độ cao và hạn hán có thể ngăn cản sự phát triển của rễ mọc sâu, và làm tăng khả năng mắc bệnh, theo Cities4Forests, một liên minh toàn cầu hỗ trợ thiên nhiên trong các thành phố.

Van Middelem cũng nhấn mạnh thách thức trong việc tìm kiếm sự hỗ trợ của cộng đồng trong việc trồng khu rừng vi mô: “Cần thiết phải thu hút sự tham gia của các bên liên quan trong cộng đồng và nhận được sự chấp thuận của cư dân. Một khu rừng túi không thể được trồng mà không có sự đồng ý của họ,” cô nói. “Tuy nhiên, không có thử thách nào là không thể vượt qua.”

Đây là tất cả những vấn đề cần phải xem xét, nhưng với thời gian, khu rừng vi mô có thể giúp giảm ô nhiễm trong các thành phố và làm cho chúng trở thành những nơi sống dễ chịu hơn.

Những khu rừng vi mô đô thị như thế này không chỉ tạo cảnh quan mà còn giúp phục hồi hệ sinh thái

Một khu rừng vi mô đô thị được tổ chức SUGi trồng tại một trường tiểu học ở Beirut, Li-băng. Ảnh: Sugi