Cây vân sam, một loại cây lá kim cùng họ với thông, lưu giữ ký ức cổ xưa về môi trường sống và giao tiếp với nhau trong những giờ trước khi xảy ra nhật thực, theo một nghiên cứu quốc tế mới.

“Giờ đây, chúng ta không còn nhìn khu rừng như một tập hợp cá thể đơn lẻ nữa, mà như một dàn nhạc gồm các loài thực vật đồng bộ theo pha,” Alessandro Chiolerio thuộc Viện Công nghệ Ý và Đại học West of England (Anh), đồng trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết trong một tuyên bố.

Một nhóm nghiên cứu liên ngành gồm các nhà khoa học đến từ Ý, Vương quốc Anh, Tây Ban Nha và Úc đã chế tạo các cảm biến tùy chỉnh và đặt chúng trong một khu rừng ở dãy núi Dolomite (Ý). Nhờ các cảm biến này, nhóm đã ghi lại các phản ứng sinh điện đồng thời từ những cây vân sam.

Trước và trong suốt nhật thực, các hoạt động điện từ các cây riêng lẻ trở nên đồng bộ “một cách rõ rệt”, các nhà nghiên cứu phát hiện. Hiện tượng này, theo họ, là bằng chứng cho thấy khu rừng là một hệ sinh thái sống thống nhất.

“Bằng cách áp dụng các phương pháp phân tích tiên tiến — bao gồm các chỉ số đo độ phức tạp và lý thuyết trường lượng tử — chúng tôi đã phát hiện ra một sự đồng bộ hóa động lực sâu sắc không dựa trên trao đổi vật chất giữa các cây,” Chiolerio nói.

Theo các tác giả, những cây già hơn trong rừng phản ứng sớm hơn và mạnh hơn với nhật thực. Điều này cho thấy chúng lưu giữ ký ức cổ xưa và có khả năng tiếp cận những ký ức đó. Khi một hiện tượng xảy ra, các cây già có thể “ghi nhớ” và truyền thông tin cho các cây trẻ hơn.

“Nói một cách đơn giản, chúng ta đang chứng kiến khu rừng như một mạng lưới rộng lớn hoạt động ngay trước mắt!” Monica Gagliano, thuộc Đại học Southern Cross (Úc), đồng trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết trong tuyên bố.

Gagliano nói rằng phát hiện về vai trò của các cây già đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn chúng.

“Việc các cây già phản ứng đầu tiên — và có khả năng dẫn dắt phản ứng tập thể của cả khu rừng — làm nổi bật vai trò của chúng như những ngân hàng ký ức lưu giữ các sự kiện môi trường trong quá khứ,” Gagliano nói thêm.

“Khám phá này làm nổi bật tầm quan trọng sống còn của việc bảo vệ các khu rừng già, nơi đóng vai trò trụ cột cho khả năng chống chịu của hệ sinh thái bằng cách lưu giữ và truyền tải tri thức sinh thái vô giá.”

Nghiên cứu được công bố ngày 30-4 trên tạp chí Royal Society Open Science.

Một bộ phim tài liệu về công trình nghiên cứu này có tên Il Codice del Bosco (Mật mã của khu rừng) sẽ ra mắt tại Ý trong tháng này.

Một cây vân sam với dây dẫn gắn trên thân tại dãy núi Dolomite ở Ý. Ảnh: Đại học Southern Cross

Địa điểm nghiên cứu tại dãy núi Dolomite, Ý. Ảnh: Đại học Southern Cross