Thái Lan đã ký kết Thỏa thuận Artemis vào ngày 16-12, trở thành quốc gia đầu tiên tham gia cả văn kiện này — vốn đề ra các nguyên tắc cho việc thám hiểm không gian có trách nhiệm — và một thỏa thuận tương tự do Trung Quốc dẫn đầu.

Cơ quan Phát triển Công nghệ Không gian và Địa tin học (GISTDA) của Thái Lan, tức cơ quan vũ trụ quốc gia của Thái Lan, đã ký Thỏa thuận Artemis trong một buổi lễ tại Bangkok với sự tham dự của đại sứ Hoa Kỳ cùng các quan chức khác của chính phủ Thái Lan. Thái Lan là quốc gia thứ 51 ký kết Thỏa thuận và là quốc gia thứ 18 thực hiện điều này trong năm nay, chỉ vài ngày sau khi Panama và Áo ký kết.

“Cam kết của Thái Lan đối với Thỏa thuận Artemis sẽ tăng cường sự tham gia của quốc gia này với NASA và cộng đồng quốc tế,” Giám đốc NASA Bill Nelson phát biểu trong một tuyên bố. Ông Nelson cũng gửi phát biểu ghi hình tới buổi lễ ký kết.

Lễ ký kết diễn ra chỉ tám tháng sau khi Thái Lan ký một bản ghi nhớ hợp tác với Trung Quốc về việc tham gia Trạm Nghiên cứu Mặt Trăng Quốc tế (ILRS). Vào thời điểm đó, hai nước cho biết họ sẽ thành lập các nhóm để hợp tác trong nhiều lĩnh vực của dự án, bao gồm các hoạt động khoa học và kỹ thuật.

Thái Lan là quốc gia đầu tiên vừa tham gia Thỏa thuận Artemis vừa tham gia ILRS, một thỏa thuận gồm các nguyên tắc được cho là tương tự với Thỏa thuận Artemis nhưng chưa được công bố công khai. Các quan chức chính phủ Mỹ từ lâu đã khẳng định không có gì ngăn cản một quốc gia vừa ký kết Thỏa thuận Artemis vừa tham gia ILRS.

“So sánh Thỏa thuận Artemis và ILRS là một sự khác biệt cơ bản (apples and oranges),” Brian Wessel, một luật sư thuộc nhóm luật không gian quốc tế của NASA, phát biểu tại Hội nghị chuyên đề thường niên lần thứ 19 về Các vấn đề then chốt trong Luật Không gian vào ngày 13-12. “Thỏa thuận Artemis là tập hợp các nguyên tắc mà các quốc gia ký kết sẽ áp dụng cho mọi hoạt động không gian dân sự của mình, trong khi ILRS là một chương trình hợp tác quốc tế cụ thể.”

Ông cho biết các nguyên tắc của ILRS “phù hợp một cách tổng thể” với Thỏa thuận Artemis, ngoại trừ nguyên tắc minh bạch — một yếu tố được bao gồm trong Thỏa thuận Artemis nhưng không có trong ILRS.

“Từ góc nhìn của tôi, việc Trung Quốc nói về các nguyên tắc ứng xử có trách nhiệm trong không gian là một tín hiệu tích cực,” Karen Feldstein, Phó quản trị viên NASA phụ trách quan hệ quốc tế và liên cơ quan, phát biểu tại Hội nghị Beyond Earth vào tháng 11. “Việc có vẻ như mô phỏng Thỏa thuận, ngay cả khi chỉ ở mức độ hùng biện, là sự công nhận công khai mạnh mẽ đối với tuyên bố của NASA rằng cách chúng ta thực hiện điều gì đó cũng quan trọng như bản thân hành động đó, và cộng đồng toàn cầu hiện đòi hỏi việc thám hiểm phải được thực hiện một cách an toàn và bền vững.”

Thái Lan được đồn đoán từ nhiều tháng trước là đang cân nhắc việc tham gia Thỏa thuận Artemis, bao gồm cả một báo cáo vào tháng 10 rằng nội các chính phủ Thái Lan đã đồng ý ký kết. Luật sư Wessel cho biết việc Thái Lan ký kết Thỏa thuận “là một tín hiệu tích cực rằng hai nỗ lực này không hề mâu thuẫn với nhau (not incompatible).”

“Từ góc độ của Thỏa thuận Artemis, chúng tôi đang làm việc với tư cách là một nhóm quốc gia ký kết để triển khai các nguyên tắc này, vì vậy việc có tiếng nói tại bàn thảo luận, đồng thời tham gia vào nỗ lực của các khối khác, thực sự rất hữu ích,” ông nói thêm. “Đây sẽ là một bước phát triển tích cực.”

Các quan chức chính phủ Thái Lan và Đại sứ Hoa Kỳ tại Thái Lan Robert Godec tại buổi lễ ký kết Thỏa thuận Artemis ngày 16 tháng 12 tại Bangkok. Ảnh: Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.