Starship – tên lửa lớn và mạnh mẽ nhất từng được chế tạo – đã cất cánh thành công từ bãi phóng Starbase ở Nam Texas lúc 7:30 tối ngày 26/8 giờ miền Đông Mỹ (6:30 sáng 27/8 giờ Việt Nam), đạt trọn vẹn các mục tiêu mà SpaceX đặt ra cho chuyến bay thử nghiệm.

“Thật sự tuyệt vời,” Amanda Lee, kỹ sư phụ trách độ tin cậy của SpaceX, chia sẻ trong buổi tường thuật trực tiếp. Trên mạng X, CEO Elon Musk viết ngắn gọn: “Tuyệt vời, đội SpaceX!!!”

Đây là chuyến bay thử thứ 10 của hệ thống Starship – gồm tàu vũ trụ Starship và tầng đẩy khổng lồ Super Heavy. Trong lần này, cả hai bộ phận đều hạ cánh thành công xuống đại dương, ở hai phía đối diện của thế giới, chỉ trong vòng khoảng một giờ.

Ban đầu, lịch phóng dự kiến sớm hơn hai ngày. Tuy nhiên, sự cố hệ thống mặt đất buộc SpaceX hủy kế hoạch ngày 24/8, và thời tiết xấu lại khiến lịch phóng ngày 25/8 bị trì hoãn. Sự chờ đợi cuối cùng đã được đền đáp khi Starship trở lại đúng hướng sau chuỗi thất bại trước đó.

Khoảnh khắc Starship hạ cánh chính xác xuống Ấn Độ Dương, chỉ một giờ sau khi Super Heavy có cú hạ cánh kiểm soát xuống vùng biển ngoài khơi Texas và Mexico, đã khiến đội ngũ SpaceX vỡ òa trong tiếng reo hò.

“Xin chúc mừng tất cả đồng đội tại SpaceX — một năm vừa qua thật sự nhiều thử thách,” phát ngôn viên Dan Huot nói, ám chỉ rằng đã hơn một năm Starship mới có chuyến bay “sạch” như vậy.

Thành công lần này có thể mở đường cho một chuyến bay thử thách giới hạn khác vào tháng tới, trước khi SpaceX nâng cấp lên phiên bản Starship lớn hơn vào năm sau. Trước đó, chuyến bay hoàn chỉnh gần nhất của Starship diễn ra từ tháng 11/2024.

Elon Musk từ lâu đã coi Starship là phương tiện tương lai đưa con người đặt chân lên Sao Hỏa, đồng thời là yếu tố then chốt trong kế hoạch của NASA đưa phi hành gia trở lại Mặt Trăng trong thập kỷ này.

Các mục tiêu đạt được

Một lần nữa, SpaceX đặt mục tiêu thực hiện nhiều thí nghiệm với tầng đẩy Super Heavy, bao gồm cú xoay điều khiển để tiết kiệm nhiên liệu trong quá trình hạ xuống và một cú đốt động cơ hạ cánh với “cấu hình động cơ độc đáo”, theo phần giới thiệu nhiệm vụ của công ty.

Mọi thứ đều diễn ra đúng kế hoạch, kể cả bước cuối cùng của Super Heavy: thực hiện hạ cánh có kiểm soát xuống Vịnh Mexico khoảng bảy phút sau khi phóng, đúng như SpaceX mong muốn.

Tàu Ship cũng hoàn thành tốt nhiệm vụ — và nó có nhiều việc phải làm hơn. Tầng trên này tách khỏi Super Heavy đúng thời điểm và đạt được mục tiêu cận quỹ đạo như kế hoạch. Sau đó, trong khoảng 5 phút bắt đầu từ 20 phút sau khi phóng, Ship đã triển khai thành công tám vệ tinh mô phỏng của mạng internet Starlink — một năng lực then chốt mà nó từng thất bại trong ba chuyến bay Starship trước đó năm nay.

“Xin nhắc lại, chúng ta đang ở đường bay cận quỹ đạo,” người phát ngôn SpaceX Dan Huot giải thích trong buổi tường thuật trực tiếp. “Các vệ tinh này cũng ở cùng đường bay cận quỹ đạo đó, và chúng sẽ cháy rụi hoàn toàn.”

Trong tương lai, nếu mọi việc diễn ra thuận lợi, Ship sẽ còn phải thực hiện rất nhiều lần triển khai vệ tinh. SpaceX kỳ vọng Starship sẽ hoàn tất việc xây dựng siêu chòm sao vệ tinh Starlink, vốn đã là mạng lưới vệ tinh lớn nhất từng có. Theo Huot, siêu tên lửa này sẽ mang theo ít nhất 60 vệ tinh Starlink trong mỗi lần phóng.

Khoảng 38 phút sau khi phóng, Ship đã khởi động lại thành công một trong các động cơ. Đây là một cột mốc quan trọng, vì các lần tái kích hoạt động cơ trong không gian sẽ cần thiết cho những chuyến bay Starship trong tương lai — vừa để đẩy tàu tới các điểm đến xa, vừa để điều khiển tàu quay lại Trái Đất an toàn và có thể tái sử dụng.

Khoảng 45 phút sau khi rời bệ phóng, Ship bắt đầu tái nhập khí quyển Trái Đất — một giai đoạn khốc liệt mà SpaceX còn cố tình khiến khắc nghiệt hơn để thử thách giới hạn của tàu.

“Một số lượng đáng kể gạch chịu nhiệt đã được tháo bỏ khỏi Starship để kiểm tra độ bền ở những khu vực dễ tổn thương trong quá trình tái nhập,” SpaceX viết trong phần giới thiệu nhiệm vụ Chuyến bay 10. “Nhiều loại gạch kim loại khác nhau, bao gồm một loại có hệ thống làm mát chủ động, cũng được thử nghiệm như vật liệu bảo vệ thay thế.”

Tất cả cho thấy đây là một ngày thành công đối với SpaceX và đội Starship — một thành quả mà công ty chắc chắn sẽ tiếp tục phát huy trong các bước tiếp theo.

“Có lẽ chúng ta đã để nó chịu nhiệt lâu hơn một chút, nhưng cuối cùng nó vẫn vượt qua tái nhập… Chúng tôi hứa hẹn sự phấn khích tối đa. Starship đã làm được,” Huot nói khi điểm lại những cột mốc mà Chuyến bay 10 đã đạt. “Giờ là lúc phân tích dữ liệu. Thật sự tuyệt vời khi đạt được tất cả các mục tiêu trong hôm nay.”

Vượt qua thử thách tái nhập

Sau nhiều tháng thất bại, lần này Starship đã trở về an toàn. Đây là cột mốc quan trọng, bởi để đạt khả năng tái sử dụng, Starship phải chịu được sức nóng và lực tác động khủng khiếp khi tái nhập khí quyển – điều chưa từng có tàu vũ trụ nào làm được ở tốc độ quỹ đạo.

Trong chuyến bay này, SpaceX còn chủ động “ép” tàu hoạt động ở giới hạn cao để tìm ra điểm yếu. Khi tái nhập, lớp ngoài Starship phát sáng rực hồng do plasma sinh ra từ vận tốc hơn 26.000 km/h, nhiệt độ bề mặt vượt 1.370°C.

Huot thừa nhận: “Chúng tôi cố tình làm khó con tàu, buộc nó phải bộc lộ những điểm yếu tiềm ẩn.”

Một cột mốc khác là việc Starship bật lại thành công một trong các động cơ khi đang bay trong không gian — điều mà SpaceX chưa làm được kể từ năm 2024. Amanda Lee phấn khích: “Đây mới là lần thứ hai chúng tôi làm được điều đó. Thật sự tuyệt vời.”

Garrett Reisman, cựu phi hành gia NASA và cố vấn SpaceX, nhận định: “Toàn bộ ngành công nghiệp vũ trụ đặt hy vọng vào Starship. Nếu nó thành công, chi phí bay vũ trụ sẽ được cách mạng hóa.” Sau vụ phóng, ông viết trên Instagram: “Xin chúc mừng bạn bè tôi ở @spacex với chuyến bay thành công hôm nay!”

Jared Isaacman – tỷ phú từng hai lần bay vào quỹ đạo trên tàu của SpaceX – cũng ca ngợi thành tựu mới, nhắc lại mối gắn kết lâu dài giữa mình và công ty của Musk.

Chặng đường gập ghềnh gần đây

Chuyến bay này là lần phóng thứ 10 của Starship, và là lần thứ 4 trong năm 2025. Ba lần trước đều kết thúc bằng thất bại.

Ở các chuyến bay số 7 (tháng 1) và số 8 (tháng 3), tầng trên Starship – cao 52 mét – mất liên lạc chưa đầy 10 phút sau khi rời bệ phóng. Ở chuyến bay số 9 (tháng 5), tàu đi xa hơn nhưng vỡ tung khi tái nhập khí quyển, chỉ 45 phút sau khi cất cánh, thay vì hạ cánh xuống Ấn Độ Dương như kế hoạch.

Tháng 6, SpaceX còn chịu thêm cú sốc khi nguyên mẫu tầng trên dự kiến dùng cho chuyến bay số 10 phát nổ trên bệ thử, buộc công ty phải thay thế bằng một phiên bản khác.

Trong khi đó, tầng đẩy Super Heavy cho thấy sự ổn định hơn. Ở chuyến bay số 7 và số 8, nó đã trở lại Starbase và được cánh tay khổng lồ của tháp phóng (“chopsticks”) bắt gọn thành công. Ở chuyến số 9, Super Heavy lần đầu tiên được tái sử dụng, nhưng lại phát nổ khi tiếp cận Vịnh Mexico do thử nghiệm góc quay trở lại quá gắt.

Hướng đến Sao Hỏa và Mặt Trăng

Phát biểu hồi tháng 5 tại Nam Texas, Elon Musk tái khẳng định mục tiêu lớn nhất: “Tiến bộ được đo bằng thời gian để xây dựng một nền văn minh tự duy trì trên Sao Hỏa.”

Cửa sổ phóng tiếp theo lên hành tinh đỏ sẽ mở vào cuối năm 2026 — thời điểm khi sao Hỏa và Trái đất gần nhau, giúp rút ngắn một nửa thời gian di chuyển của tàu vũ trụ. SpaceX kỳ vọng có thể đưa tới 5 tàu Starship chở hàng không người lái tới Sao Hỏa trong giai đoạn đó — một kế hoạch đầy tham vọng, khi mà phương tiện này còn chưa đạt đến quỹ đạo ổn định quanh Trái Đất.

Song song, NASA đang đặt cược vào việc Starship sẽ kịp thời hoàn thiện để thực hiện sứ mệnh Artemis đưa phi hành gia trở lại Mặt Trăng, dự kiến giữa năm 2027. Đây là bước đi quan trọng trong nỗ lực của Mỹ nhằm duy trì lợi thế trước Trung Quốc trong cuộc đua không gian.

Giám đốc tạm quyền NASA Sean Duffy thậm chí đã chỉ đạo cơ quan lên kế hoạch đặt một nhà máy điện hạt nhân trên Mặt Trăng để bảo đảm ưu thế chiến lược. Tuy nhiên, kế hoạch này sẽ khó khả
thi nếu Starship chưa thể hoạt động ổn định.

Tàu Starship của SpaceX cất cánh từ Starbase, Texas, vào thứ Ba. Ảnh: SpaceX

Siêu tên lửa Starship của SpaceX cất cánh thử nghiệm từ Starbase, Texas, vào thứ Ba. Ảnh: AP

Tàu Starship trong Chuyến bay 10 hạ cánh xuống Ấn Độ Dương, kết thúc chuyến bay thử thành công ngày 26/8/2025. Ảnh: SpaceX

Đội ngũ SpaceX reo mừng thành công của Chuyến bay 10 tại nhà máy Hawthorne, California. Ảnh: SpaceX