Khởi điểm của ngành công nghiệp vũ trụ thương mại
Từ năm 1963 đến 1982, các nhà sản xuất tên lửa đẩy dùng một lần (expendable launch vehicle = ELV) của Hoa Kỳ chỉ chế tạo phương tiện này theo hợp đồng với Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Quốc gia (NASA) hoặc Bộ Quốc phòng Mỹ.
Vào đầu những năm 1970, khi các công ty tư nhân và chính phủ nước ngoài mua vệ tinh viễn thông, họ phải ký hợp đồng với NASA để phóng tải trọng của mình. Thông qua NASA, các vụ phóng có thể được thực hiện bằng một trong bốn loại tên lửa đẩy dùng một lần: Titan (do Martin Marietta chế tạo), Atlas (do General Dynamics chế tạo), Delta (do McDonnell Douglas chế tạo) và Scout (do LTV Aerospace Corporation chế tạo). NASA sẽ mua một tên lửa đẩy theo quy trình mua sắm truyền thống của chính phủ, và vụ phóng sẽ được một nhà thầu tư nhân thực hiện dưới sự giám sát của NASA.
Chính phủ Hoa Kỳ về cơ bản đóng vai trò là nhà cung cấp duy nhất dịch vụ phóng tàu vũ trụ cho thế giới phương Tây. Nhận thấy cơ hội cung cấp dịch vụ phóng, Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) đã phát triển tên lửa đẩy dùng một lần của riêng mình, và Ariane trở thành đối thủ đầu tiên của NASA trong các vụ phóng thương mại. Vụ phóng Ariane đầu tiên diễn ra vào năm 1979, và đến năm 1984, một công ty tư nhân có tên Arianespace tiếp quản hoạt động thương mại của loại phương tiện này.
Cuối những năm 1970, chính phủ Hoa Kỳ quyết định loại bỏ tất cả các tên lửa đẩy dùng một lần, ngoại trừ Scout, để tập trung vào tàu con thoi vũ trụ. Tàu con thoi sẽ đưa tất cả các vệ tinh của chính phủ Hoa Kỳ cũng như các vệ tinh thương mại vào quỹ đạo. NASA tuyên bố tàu con thoi, sau chuyến bay đầu tiên vào năm 1981, đã sẵn sàng hoạt động vào năm 1982, và chính phủ ngừng tài trợ cho việc sản xuất tên lửa đẩy dùng một lần vào năm 1983. Tuy nhiên, lịch trình bay của tàu con thoi không thể đáp ứng tất cả nhu cầu phóng của Hoa Kỳ trong lĩnh vực an ninh, dân sự và thương mại. Khi nhu cầu về các vụ phóng ngày càng tăng và NASA không thể đáp ứng, một số nhà sản xuất tên lửa bày tỏ sự quan tâm đến việc cung cấp dịch vụ phóng thương mại.
Năm 1982 diễn ra vụ phóng tư nhân thành công đầu tiên tại Hoa Kỳ – một vụ phóng thử nghiệm nguyên mẫu tên lửa Conestoga của Space Services. Tuy nhiên, các thủ tục xin phê duyệt cho vụ phóng này rất mất thời gian, dẫn đến việc đề xuất một đạo luật nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các công ty theo đuổi hoạt động phóng thương mại. Một dự luật (HR 1011) do Hạ nghị sĩ Daniel Akaka (D-HI) đề xuất giao Bộ Thương mại làm cơ quan chủ trì, trong khi dự luật của Thượng viện (S 560) do Thượng nghị sĩ Earnest “Fritz” Hollings (D-SC) đề xuất lại muốn trao vai trò này cho Cục Hàng không Liên bang (FAA). Một số ý kiến khác lại đề xuất Bộ Ngoại giao hoặc NASA đảm nhiệm vai trò này.
Khi Quốc hội tranh luận về hiệu quả của các dự luật, vào ngày 4 tháng 7 năm 1982, Tổng thống Ronald Reagan đã ban hành Chỉ thị Quyết định An ninh Quốc gia (NSDD) 42 về “Chính sách Vũ trụ Quốc gia,” trong đó tuyên bố rằng việc mở rộng sự tham gia của khu vực tư nhân Hoa Kỳ vào các hoạt động vũ trụ dân sự là một mục tiêu quốc gia.
Nhóm Liên ngành Cao cấp của Tổng thống về Không gian sau đó đã xem xét chính sách này và kết luận rằng việc phát triển khả năng tên lửa đẩy thương mại dùng một lần sẽ mang lại lợi ích đáng kể cho quốc gia, bao gồm:
- Duy trì nền công nghiệp công nghệ cao;
• Tạo việc làm cho hàng nghìn lao động, qua đó đóng góp vào ngân sách liên bang;
• Thúc đẩy các hoạt động hỗ trợ và phát sinh khác;
• Củng cố vị thế toàn cầu của Hoa Kỳ;
• Tạo thị trường tiêu thụ phần cứng bay, công cụ chuyên dụng, thiết bị kiểm tra và nhiên liệu đẩy;
• Tạo ra thị trường cho các cơ sở và dịch vụ của chính phủ Hoa Kỳ.
Vào ngày 16 tháng 5 năm 1983, Tổng thống ban hành NSDD 94 về “Thương mại hóa Tên lửa đẩy dùng một lần,” tuyên bố rằng “Chính phủ Hoa Kỳ hoàn toàn ủng hộ và sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình thương mại hóa các tên lửa đẩy dùng một lần của Hoa Kỳ. Chính phủ Hoa Kỳ sẽ cấp phép, giám sát và/hoặc điều chỉnh hoạt động tên lửa đẩy thương mại dùng một lần chỉ ở mức độ cần thiết để đáp ứng nghĩa vụ quốc gia và quốc tế cũng như đảm bảo an toàn công cộng.”
Chỉ thị này đã cho phép thành lập một nhóm làm việc tạm thời về hoạt động phóng thương mại do Bộ Ngoại giao và NASA đồng chủ trì. FAA và Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC) cũng có đại diện trong nhóm. Tổng thống yêu cầu nhóm phát triển và điều phối các yêu cầu, quy trình cấp phép, giám sát và quy định áp dụng cho hoạt động phóng thương mại, đồng thời đề xuất cơ quan chính phủ chịu trách nhiệm về lĩnh vực này.
Nhóm làm việc đã đệ trình báo cáo vào ngày 15 tháng 9 năm 1983. Báo cáo không đề xuất một cơ quan chủ trì cụ thể mà để vấn đề này cho Hội đồng Nội các về Thương mại và Giao thương quyết định. Trong cuộc họp của hội đồng vào ngày 16 tháng 11 năm 1983, Tổng thống Reagan tuyên bố ý định chỉ định Bộ Giao thông Vận tải (DOT) làm cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc thúc đẩy ngành tên lửa đẩy thương mại tư nhân. Lý do của ông là DOT có kinh nghiệm trong lĩnh vực quy định và gỡ bỏ các rào cản pháp lý (như trong ngành hàng không, đường sắt), nên phù hợp để đơn giản hóa quy trình quản lý nhằm phát triển ngành công nghiệp vũ trụ thương mại.
Trong bài phát biểu vào tháng 1 năm 1984, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Elizabeth Dole giải thích rằng Tổng thống muốn thúc đẩy sự quan tâm đối với các dự án vũ trụ thương mại bằng cách loại bỏ các rào cản pháp lý. Bà cho biết, các công ty muốn hoạt động trong lĩnh vực vũ trụ phải xin phép từ tới 17 cơ quan khác nhau. DOT sẽ cung cấp dịch vụ “một cửa” giúp các công ty cắt giảm thủ tục xin giấy phép và quy định rườm rà.
Vào ngày 24 tháng 2 năm 1984, Sắc lệnh Hành pháp 12465 chính thức chỉ định DOT là cơ quan chủ trì trong việc khuyến khích, tạo điều kiện và cấp phép cho các hoạt động tên lửa đẩy thương mại dùng một lần. DOT giao nhiệm vụ này cho Văn phòng Giao thông Vận tải Vũ trụ Thương mại mới thành lập, do Jennifer “Jenna” Dorn làm giám đốc đầu tiên.
Quốc hội khẳng định và mở rộng các chính sách này thông qua Đạo luật Phóng Vũ trụ Thương mại, được ban hành vào ngày 30 tháng 10 năm 1984. Luật này giải quyết ba vấn đề chính: cấp phép và quy định; yêu cầu bảo hiểm trách nhiệm; và quyền tiếp cận cơ sở vật chất của chính phủ đối với các công ty phóng thương mại.
Cho dù đã có khung luật pháp, các công ty phóng tên lửa của Mỹ vẫn phần lớn không quan tâm đến việc cung cấp dịch vụ phóng thương mại, do khó cạnh tranh với tàu con thoi được chính phủ trợ cấp. Chính sách của Mỹ đã thay đổi sau thảm kịch tàu con thoi Challenger ngày 28 tháng 1 năm 1986. Cụ thể, chính phủ đã đảo ngược chính sách loại bỏ dần các tên lửa đẩy dùng một lần và thay vào đó áp dụng cách tiếp cận hạm đội hỗn hợp, trong đó cả tên lửa đẩy dùng một lần và tàu con thoi đều có thể sử dụng cho các khách hàng tư nhân có yêu cầu.
Ngày 15 tháng 8 năm 1986, Tổng thống Reagan ban hành NSDD 254, “Chiến lược Phóng Không gian của Hoa Kỳ,” giới hạn vai trò của NASA trong phạm vi cung cấp các dịch vụ phóng thương mại chỉ dành cho các vệ tinh yêu cầu năng lực đặc biệt của tàu con thoi hoặc liên quan đến những cân nhắc đặc biệt về chính sách đối ngoại. Việc NASA không còn cung cấp dịch vụ phóng dân sự trong nước, kết hợp với luật pháp đã được ban hành, đã dẫn đến sự ra đời của ngành công nghiệp dịch vụ phóng thương mại của Mỹ. Ngày 11 tháng 2 năm 1988, Tổng thống Reagan ban hành “Chỉ thị Tổng thống về Chính sách Không gian Quốc gia,” yêu cầu các cơ quan chính phủ Mỹ mua dịch vụ phóng từ các công ty thương mại.
Ngành công nghiệp không gian thương mại được cấp phép của Mỹ đã thực hiện vụ phóng đầu tiên vào tháng 3 năm 1989, khi công ty Space Service, Inc. đưa một tải trọng khoa học vào không gian trên chuyến bay cận quỹ đạo bằng tên lửa Starfire. Sau đó, vào ngày 27 tháng 8 năm 1989, McDonnell Douglas thực hiện vụ phóng quỹ đạo thương mại đầu tiên của Mỹ theo giấy phép, sử dụng tên lửa Delta I. Ngày 7 tháng 8 năm 1995, Bộ Giao thông Vận tải Mỹ thông báo rằng Văn phòng Vận tải Không gian Thương mại sẽ được chuyển từ Văn phòng Bộ trưởng sang Cục Hàng không Liên bang (FAA), có hiệu lực từ ngày 1 tháng 10 năm 1995, như một phần của cuộc tái cơ cấu lớn hơn trong bộ này. Tuy nhiên, việc chuyển giao này bị trì hoãn cho đến khi được luật pháp phê chuẩn. Dự luật phân bổ ngân sách Bộ GTVT năm tài khóa 1996, do Tổng thống Bill Clinton ký ngày 15 tháng 11 năm 1995, đã mở đường cho việc chuyển Văn phòng Vận tải Không gian Thương mại từ Văn phòng Bộ trưởng GTVT sang FAA. Việc chuyển giao có hiệu lực vào ngày 16 tháng 11 năm đó.