• 𝘉𝘢̣𝘯 𝘵𝘩𝘶̛̣𝘤 𝘴𝘶̛̣ 𝘤𝘢̉𝘮 𝘨𝘪𝘢́𝘤 𝘯𝘩𝘶̛ 𝘵𝘩𝘦̂́ 𝘯𝘢̀𝘰 𝘬𝘩𝘪 𝘰̛̉ 𝘤𝘢́𝘤𝘩 𝘛𝘳𝘢́𝘪 Đ𝘢̂́𝘵 400 𝘬𝘮? 𝘓𝘢̀𝘮 𝘵𝘩𝘦̂́ 𝘯𝘢̀𝘰 đ𝘦̂̉ 𝘣𝘢̣𝘯 đ𝘰̂́𝘪 𝘱𝘩𝘰́ 𝘷𝘰̛́𝘪 𝘤𝘢́𝘤 đ𝘰̂̀𝘯𝘨 đ𝘰̣̂𝘪 𝘬𝘩𝘰́ 𝘵𝘪́𝘯𝘩? 𝘓𝘢̀𝘮 𝘵𝘩𝘦̂́ 𝘯𝘢̀𝘰 đ𝘦̂̉ 𝘵𝘢̣̂𝘱 𝘵𝘩𝘦̂̉ 𝘥𝘶̣𝘤 𝘷𝘢̀ 𝘨𝘪𝘢̣̆𝘵 𝘨𝘪𝘶̃ 𝘲𝘶𝘢̂̀𝘯 𝘢́𝘰? 𝘉𝘢̣𝘯 𝘢̆𝘯 𝘨𝘪̀ – 𝘷𝘢̀ 𝘲𝘶𝘢𝘯 𝘵𝘳𝘰̣𝘯𝘨 𝘩𝘰̛𝘯, “𝘮𝘶̀𝘪 𝘬𝘩𝘰̂𝘯𝘨 𝘨𝘪𝘢𝘯” 𝘭𝘢̀ 𝘨𝘪̀? 𝘉𝘢 𝘤𝘶̛̣𝘶 𝘱𝘩𝘪 𝘩𝘢̀𝘯𝘩 𝘨𝘪𝘢 đ𝘢̃ 𝘵𝘪𝘦̂́𝘵 𝘭𝘰̣̂ 𝘣𝘪́ 𝘲𝘶𝘺𝘦̂́𝘵 𝘴𝘰̂́𝘯𝘨 𝘵𝘳𝘰𝘯𝘨 𝘬𝘩𝘰̂𝘯𝘨 𝘨𝘪𝘢𝘯.

Vào tháng 6, hai phi hành gia người Mỹ Suni Williams và Butch Wilmore rời Trái Đất với dự định dành tám ngày trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). Nhưng sau khi lo ngại rằng chuyến bay trở về của tàu vũ trụ Starliner của Boeing không an toàn, NASA đã trì hoãn việc trở về của họ cho đến năm 2025. Tàu vũ trụ Crew Dragon của SpaceX, được NASA chọn để đưa hai phi hành gia này trở về Trái Đất, đã đến trạm vũ trụ chiều Chủ Nhật vừa qua, và hai phi hành gia này sẽ “bất đắc dĩ” phải ở lại trên ISS ít nhất cho đến tháng 2-2025.

Hiện tại, cả hai đang chia sẻ không gian khoảng bằng một ngôi nhà sáu phòng ngủ với chín người khác. Tuy nhiên, bà Williams gọi đó là “nơi hạnh phúc” của mình và ông Wilmore nói rằng ông “biết ơn” vì được ở đó. Nhưng thực sự cảm giác như thế nào khi ở cách Trái Đất 400 km? Làm thế nào để bạn đối phó với các đồng đội khó tính? Làm thế nào để tập thể dục và giặt giũ quần áo? Bạn ăn gì – và quan trọng hơn, “mùi không gian” là gì?

Nói chuyện với BBC News, ba cựu phi hành gia đã tiết lộ bí quyết sống trong không gian.

Mỗi năm phút trong ngày của các phi hành gia đều được trung tâm điều khiển sứ mệnh trên Trái Đất chia nhỏ. Họ thức dậy sớm. Vào khoảng 06:30 GMT, các phi hành gia xuất hiện từ buồng ngủ có kích thước như buồng điện thoại trong mô-đun Harmony của ISS. “Nó có túi ngủ tốt nhất thế giới,” Nicole Stott, phi hành gia người Mỹ của NASA, người đã trải qua 104 ngày trong không gian trong hai sứ mệnh vào năm 2009 và 2011, cho biết.

Các ngăn này có laptop để phi hành gia có thể liên lạc với gia đình và một góc để đồ cá nhân như ảnh hoặc sách. Sau đó, các phi hành gia có thể sử dụng nhà vệ sinh, một ngăn nhỏ có hệ thống hút. Thông thường mồ hôi và nước tiểu được tái chế thành nước uống, nhưng hiện tại một lỗi trên ISS khiến phi hành đoàn phải lưu trữ nước tiểu thay thế.

Sau đó các phi hành gia bắt đầu làm việc. Bảo trì hoặc thí nghiệm khoa học chiếm phần lớn thời gian trên ISS, nơi có kích thước bằng Cung điện Buckingham – hoặc một sân bóng bầu dục Mỹ.

“Bên trong giống như nhiều chiếc xe buýt được gắn kết với nhau. Trong nửa ngày bạn có thể không nhìn thấy ai khác,” phi hành gia người Canada Chris Hadfield, chỉ huy sứ mệnh Expedition 35 vào năm 2012-13, giải thích.

ISS có sáu phòng thí nghiệm chuyên dụng, và các phi hành gia đeo các thiết bị theo dõi tim, não hoặc máu để đo phản ứng của họ với môi trường thể chất khắc nghiệt. “Chúng tôi là những con chuột bạch,” bà Stott nói, bổ sung rằng “không gian đưa xương và cơ bắp của bạn vào quá trình lão hóa nhanh, và các nhà khoa học có thể nghiên cứu điều đó.”

Nếu có thể, các phi hành gia làm việc nhanh hơn dự đoán của trung tâm điều khiển sứ mệnh. Ông Hadfield giải thích: “Thách đố của bạn là tìm ra năm phút rảnh rỗi. Tôi sẽ lướt đến cửa sổ để ngắm thứ gì đó đi qua. Hoặc viết nhạc, chụp ảnh hoặc viết điều gì đó cho con tôi.”

Một số ít may mắn được yêu cầu thực hiện chuyến đi bộ ngoài không gian, rời ISS để đến vùng chân không ngoài không gian. Ông Hadfield đã thực hiện hai lần. “15 giờ bên ngoài đó, với chỉ có tấm áo bằng nhựa giữa tôi và vũ trụ, là thời gian kích thích và khác lạ như bất kỳ 15 giờ nào khác trong cuộc đời tôi.”

Nhưng chuyến đi bộ ngoài không gian đó có thể mang đến điều gì đó mới lạ cho trạm vũ trụ – “mùi không gian” kim loại.

“Trên Trái Đất, chúng ta có rất nhiều mùi khác nhau, như mùi quần áo giặt hoặc không khí trong lành. Nhưng trong không gian chỉ có một mùi, và chúng tôi quen với nó rất nhanh,” Helen Sharman, phi hành gia đầu tiên của Anh, người đã dành tám ngày trên trạm vũ trụ Mir của Liên Xô vào năm 1991, giải thích.

Những vật thể mang ra bên ngoài, chẳng hạn như bộ đồ không gian hoặc bộ dụng cụ khoa học, bị ảnh hưởng bởi bức xạ mạnh trong không gian. “Bức xạ tạo ra các gốc tự do trên bề mặt, và chúng phản ứng với oxy bên trong trạm vũ trụ, tạo ra mùi kim loại,” bà ấy nói.

Khi trở lại Trái Đất, bà ấy đánh giá cao hơn những trải nghiệm cảm giác. “Không có thời tiết trong không gian – không có mưa trên mặt hay gió thổi qua tóc bạn. Tôi trân trọng những điều đó nhiều hơn rất nhiều đến tận bây giờ,” bà nói, 33 năm sau.

Giữa những khoảng thời gian làm việc, các phi hành gia ở lâu trên trạm phải tập thể dục hai giờ mỗi ngày. Ba loại máy khác nhau giúp chống lại tác động của việc sống trong môi trường không trọng lực, vốn làm giảm mật độ xương. Thiết bị tập thể dục chống lực tiên tiến (ARED) rất tốt cho các bài tập ngồi xổm, nâng tạ, và kéo tạ, bà Stott cho biết.

Phi hành đoàn sử dụng hai máy chạy bộ mà họ phải buộc mình vào để không bị trôi đi, và một máy đạp xe để tập luyện sức bền.

“Một chiếc quần trong ba tháng”

Tất cả công việc đó tạo ra rất nhiều mồ hôi, bà Stott nói, dẫn đến một vấn đề rất phiền toái – việc giặt giũ. “Chúng tôi không có máy giặt – chỉ có nước tạo thành các giọt và một ít chất xà phòng,” bà giải thích.

Không có trọng lực rút mồ hôi ra khỏi cơ thể, các phi hành gia bị bao phủ bởi một lớp mồ hôi – “nhiều hơn rất nhiều so với trên Trái Đất,” bà nói. “Tôi cảm thấy mồ hôi đọng lại trên da đầu – tôi phải lau đầu. Bạn sẽ không muốn lắc nó vì nó sẽ bay tứ tung.”

Những bộ quần áo đó trở nên quá bẩn đến mức chúng được vứt bỏ trong một tàu hàng và sẽ cháy trong bầu khí quyển. Nhưng quần áo mặc hàng ngày của họ lại sạch sẽ, bà nói. “Trong môi trường không trọng lực, quần áo lơ lửng trên cơ thể nên dầu và các chất khác không ảnh hưởng đến chúng. Tôi đã mặc một chiếc quần trong ba tháng,” bà giải thích.

Thay vào đó, thực phẩm là phiền toái lớn nhất. “Ai đó mở một lon thực phẩm, chẳng hạn như thịt và nước sốt,” bà nói. “Mọi người đều cảnh giác vì những hạt nhỏ dầu mỡ trôi ra ngoài. Mọi người lùi lại, giống như trong phim Ma Trận, để né những quả bóng li ti bằng nước sốt thịt.”

Tại một thời điểm nào đó, một tàu khác có thể đến, mang theo một phi hành đoàn mới hoặc tiếp tế thực phẩm, quần áo, và thiết bị. NASA gửi vài tàu tiếp tế mỗi năm. Đến trạm vũ trụ từ Trái Đất là một “khoảnh khắc thay đổi cuộc sống”, ông Hadfield nói. “Đó là khoảnh khắc kỳ diệu khi bạn nhìn thấy ISS trong mênh mông vũ trụ – nhìn thấy bong bóng sự sống nhỏ bé này, một mô hình thu nhỏ của sự sáng tạo của con người trong bóng tối,” ông nói.

Sau một ngày làm việc vất vả, đến giờ ăn tối. Thực phẩm chủ yếu được tái chế trong các gói, được chia thành các ngăn khác nhau tùy theo quốc gia. “Giống như thực phẩm khi đi cắm trại hoặc khẩu phần quân đội,” bà Stott nói.

“Món yêu thích của tôi là cà ri Nhật Bản hoặc ngũ cốc và súp của Nga,” bà nói. Gia đình gửi những gói thực phẩm bổ sung cho những người thân yêu của họ. “Chồng và con trai tôi chọn những món quà nhỏ, như gừng phủ sô cô la,” bà nói. Phi hành đoàn lúc nào cũng chia sẻ thực phẩm của họ.

Các phi hành gia được chọn trước dựa trên các đặc điểm cá nhân – khoan dung, thoải mái, bình tĩnh – và được huấn luyện để làm việc theo nhóm. Điều này làm giảm khả năng xảy ra xung đột, bà Sharman giải thích. “Không chỉ là chấp nhận hành vi xấu của ai đó, mà là nêu vấn đề ra. Và chúng tôi luôn cổ vũ nhau để hỗ trợ nhau,” bà nói.

Hành tinh quê hương

Cuối cùng, lại đến giờ đi ngủ, và đã đến lúc nghỉ ngơi sau một ngày trong môi trường ồn ào (quạt chạy liên tục để phân tán các túi carbon dioxide để phi hành gia có thể thở, tạo ra tiếng ồn như trong một văn phòng rất ồn ào). “Chúng tôi có thể ngủ tám tiếng – nhưng hầu hết mọi người lại ngắm Trái Đất qua cửa sổ,” bà Stott nói.

Cả ba phi hành gia đều nói về tác động tâm lý khi nhìn thấy hành tinh quê hương của họ từ độ cao 400 km trong quỹ đạo.

“Tôi cảm thấy mình rất nhỏ bé trong sự rộng lớn của không gian,” bà Sharman nói. “Nhìn Trái Đất rõ ràng, những vòng xoáy của mây và các đại dương, khiến tôi suy nghĩ về những ranh giới địa chính trị mà chúng ta tạo ra và chúng ta thực sự hoàn toàn phụ thuộc vào nhau như thế nào.”

Bà Stott nói rằng bà yêu thích sống với sáu người đến từ các quốc gia khác nhau “làm công việc này thay mặt cho tất cả mọi người sống trên Trái Đất, cùng nhau làm việc, tìm cách giải quyết vấn đề”.

“Tại sao điều đó không thể xảy ra trên con tàu vũ trụ là hành tinh của chúng ta?” bà hỏi.

Cuối cùng, tất cả các phi hành gia đều phải rời ISS – nhưng ba người này nói rằng họ sẽ sớm trở lại. Họ không hiểu tại sao mọi người nghĩ rằng các phi hành gia của NASA là Suni Williams và Butch Wilmore bị “mắc kẹt”.

“Chúng tôi đã mơ ước, làm việc và huấn luyện cả đời để hy vọng có thể ở lại lâu hơn trong không gian,” ông Hadfield nói. “Món quà tuyệt vời nhất mà bạn có thể tặng cho một phi hành gia chuyên nghiệp là để họ ở lại lâu hơn.”

Và bà Stott nói rằng khi rời ISS, bà nghĩ: “Các bạn sẽ phải kéo tôi ra khỏi cửa. Tôi không biết liệu mình có thể được quay lại không.”